“ชีวิตที่เริ่มต้นบนฐานความไม่รู้ พ่อ แม่ ที่ไร้สถานะทางทะเบียน การไม่ให้ความสำคัญกับการแจ้งเกิด อันส่งผลสู่การขาดโอกาสและเข้าไม่ถึงสิทธิพื้นฐานที่พึงได้รับ ไม่ว่าจะเป็นการศึกษา การรักษาพยาบาล และในวันที่พวกเขาจากโลกใบนี้ไป ก็เป็นเรื่องที่น่าเศร้าที่พวกเขาต้องจากไปอย่างไร้ตัวตน นี่คือเรื่องราวที่พวกเราอยากบอกกับพวกคุณ หากคุณไม่ต้องการให้เรื่องราวจบลงแบบนี้ ได้โปรดใส่ใจเกี่ยวกับการดำเนินงานด้านทะเบียนราษฎร์ที่มีความสำคัญสำหรับทุกคน ไม่ว่าจะเป็นการแจ้งเกิด การจดทะเบียนสมรส การแจ้งเปลี่ยนแปลงที่อยู่อาศัย การแจ้งเสียชีวิต หรือแม้กระทั่งการเปลี่ยนชื่อ -นามสกุล จากเรื่องสมมุติที่เราแสดง คุณได้เห็นเด็กหนึ่งคนต้องทนทุกข์ทรมานเพราะเขาและครอบครัวไม่มีสถานะทางกฎหมาย แต่นี่เป็นความผิดของเขาเท่านั้นหรือ? ไม่… นี่คือจุดที่ผู้นำของเรา รัฐของเราล้มเหลว นี่คือจุดที่องค์กรภาคประชาสังคม (CSOs) ต้องเข้ามาเติมเต็มช่องว่าง และนี่คือสิ่งที่เราขอเรียกร้องให้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องเข้ามามีส่วนร่วม”
นี่คือถ้อยแถลงของตัวแทนเยาวชน 6 คนจากประเทศต่างๆ ในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก 5 ประเทศ ได้แก่ ไทย กัมพูชา ลาว เนปาล และฟิลิปปินส์ ที่ได้รับโอกาสเข้าร่วมกิจกรรม Children and Youth in the Picture : Young People’s Forum for the Third Ministerial Conference on Civil Registration and Vital Statistics in Asia and the Pacific* นำเสนอต่อตัวแทนภาคประชาสังคมนานาชาติ ที่เข้าร่วมการประชุมในครั้งนี้
โซอี้ หรือ ติฮะโซ อายุ 18 ปี เยาวชนจากพื้นที่ดำเนินงานโครงการพัฒนาฯ กาญจนบุรี ของมูลนิธิศุภนิมิตแห่งประเทศไทย และยังเป็นประธานสภาเด็กและเยาวชนมูลนิธิศุภนิมิตแห่งประเทศไทย ได้บอกเล่าประสบการณ์ในการเข้าร่วมกิจกรรมระดับนานาชาติในครั้งนี้ว่า
“เป็นโอกาสที่ดีมากสำหรับหนู ได้เรียนรู้และมีความเข้าใจมากขึ้นเกี่ยวกับเอกสารต่างๆ ทางทะเบียนราษฎร์ และตระหนักมากว่าเอกสารต่างๆ เหล่านี้ ไม่ว่าจะเป็นใบเกิด ทะเบียนสมรส ใบมรณะบัตร โดยเฉพาะอย่างยิ่งได้เข้าใจและเห็นภาพที่กว้างมากขึ้นว่าสำหรับคนที่ไม่มีเอกสารต่างๆ เหล่านี้ การไม่มีสถานะทางทะเบียน จะส่งผลกระทบต่อชีวิตของพวกเขา และทำให้หนูได้ทราบว่าในระดับนานาชาติทั้งรัฐบาลประเทศต่างๆ และองค์กรภาคประชาสังคมนานาชาติ กำลังขับเคลื่อนเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในเชิงนโยบาย เพื่อให้เด็ก เยาวชน และคนไร้รัฐในประเทศต่างๆ ได้เข้าถึงสิทธิพื้นฐานของชีวิตพวกเขา”
เพราะ โซอี้ ก็เป็นหนึ่งในเด็กและเยาวชนที่ไม่มีสถานะทางทะเบียน การเข้าร่วมกิจกรรมนี้จึงมีความหมายอย่างมาก ทั้งในฐานะตัวแทนบอกเล่าผลกระทบต่างๆ ในการเติบโตภายใต้ข้อจำกัดของการเป็นเด็กไร้รัฐ และการจุดประกายความคิดที่อยากจะขับเคลื่อนให้เกิดความเปลี่ยนแปลงสำหรับเด็กอีกจำนวนมากในประเทศไทยที่ยังคงเป็นเด็กที่ไม่มีสถานะทางทะเบียน
“หนูเป็นเด็กที่เกิดจากพ่อแม่เมียนมาที่มาอาศัยในประเทศไทย ไม่มีสถานะทางทะเบียน ถึงหนูจะเข้าถึงโอกาสด้านการเรียน แต่ก็มีข้อจำกัดอื่นๆ เช่น สิทธิด้านสุขภาพและการรักษาพยาบาล สิทธิในการเดินทางออกนอกถิ่นที่อยู่อาศัย ซึ่งปัจจุบันหนูทำเรื่องจนได้ถือบัตรประชาชนที่ขึ้นต้นด้วยหมายเลข 0 หมายถึงการเป็นกลุ่มบุคคลที่ไม่มีสถานะทางทะเบียน ไม่มีสัญชาติ และยังไม่ได้รับการให้สัญชาติไทย เป็นบุคคลที่ได้รับการผ่อนผันให้อาศัยอยู่ในประเทศไทยได้ชั่วคราว ถึงจะไม่ได้สัญชาติไทย แต่อย่างน้อยก็เป็นใบเบิกทางให้หนูได้เรียนระดับอุดมศึกษา และช่วยเรื่องการเดินทางออกนอกถิ่นที่อยู่อาศัยได้ และอื่นๆ อีกหลายเรื่อง และในฐานะประธานสภาเด็กและเยาวชนมูลนิธิศุภนิมิตแห่งประเทศไทย นอกจากการขับเคลื่อนเพื่อลดปัญหาสารเสพติดต่างๆ ในกลุ่มเด็กและเยาวชนแล้ว หนูจะวางแผนเกี่ยวกับการสนับสนุนให้เด็กและเยาวชน และครอบครัวในพื้นที่สังขละบุรีบ้านของหนู และในพื้นที่ดำเนินงานของมูลนิธิศุภนิมิตฯ เกี่ยวกับความสำคัญเรื่องการแจ้งเกิดซึ่งเป็นกุญแจดอกแรกที่จะทำให้เด็กๆ เข้าถึงสิทธิพื้นฐานที่ควรจะได้รับ และเพื่ออย่างน้อยที่สุดเด็กและเยาวชนจะได้มีสถานะบุคคลในทางกฎหมายด้วย”
เพราะเสียงของเด็กและเยาวชนทุกคนมีความหมาย… ถ้อยแถลงของเยาวชนจากกิจกรรมในครั้งนี้ จะถูกนำไปเป็นส่วนหนึ่งในการทบทวนการติดตามความคืบหน้าของการประชุมเชิงวิชาการว่าด้วยระบบทะเบียนราษฎร์และสถิติชีพในเอเชียและแปซิฟิก ครั้งที่ 3 (The Third Ministerial Conference on Civil Registration and Vital Statistics (CRVS) in Asia and the Pacific) ซึ่งจะจัดขึ้นในเดือนมิถุนายน 2025 ที่จะถึงนี้ เพื่อให้เกิดการขับเคลื่อนและเปลี่ยนแปลงในเชิงนโยบายด้านระบบทะเบียนราษฎร์และสถิติชีพ ซึ่งจะยังประโยชน์ต่อคุณภาพชีวิตของเด็กและเยาวชนไทยกว่า 169,000 คน (กระทรวงมหาดไทย ณ เดือนกันยายน 2567) และอีกกว่า 4.2 ล้านคนทั่วโลก (UNHCR) ที่ยังคงตกอยู่ในสภาพบุคคลที่ไม่มีสถานะทางทะเบียน
———-
* Children and Youth in the Picture: Young People’s Forum for the Third Ministerial Conference on Civil Registration and Vital Statistics in Asia and the Pacific จัดโดย คณะกรรมาธิการเศรษฐกิจและสังคมแห่งเอเชียแปซิฟิก (ESCAP), สำนักงานข้าหลวงใหญ่ผู้ลี้ภัยแห่งสหประชาชาติ (UNHCR), Unicef, โครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ (UNDP), เครือข่ายสิทธิเด็กเอเชีย (CRC Asia), Global Health Advocacy Incubator, PLAN International, Vital Strategies และศุภนิมิตสากล (World Vision)
